DESPOTOVSKI: AJRI MË I PASTËR ËSHTË ARGUMENT KYÇ NË DEBATIN PËR NEVOJËN PREJ SHTABIT TE GAZIT – SHËNDETI DHE JETA E BASHKËQYTETARËVE TË MI NUK KANË ÇMIM

DESPOTOVSKI: AJRI MË I PASTËR ËSHTË ARGUMENT KYÇ NË DEBATIN PËR NEVOJËN PREJ SHTABIT TE GAZIT – SHËNDETI DHE JETA E BASHKËQYTETARËVE TË MI NUK KANË ÇMIM

Tranzicioni energjetik i vendit, i cili përfshin ndërtimin e një termocentrali të gazit, duhet patjetër të kryhet kryesisht sepse do të kontribuojë në uljen e ndotjes, veçanërisht në Shkup.

“Ne thithim ajër të ndotur çdo ditë. Fëmijët tuaj dhe të mitët po thithin ajër të ndotur. Impianti i gazit i Mytilineos jo vetëm do të kontribuojë në uljen e faturave të energjisë elektrike dhe ngrohjes, por më e rëndësishmja do të nxisë më shumë njerëz të ngrohen me ngrohje duke reduktuar kështu burimin parësor të ndotjes, si ngrohja me dru dhe goma. Për mua ky argument është ndoshta më i rëndësishmi në tërë debatin – shëndeti dhe jeta e bashkëqytetarëve të mi është e paçmuar”, tha Jovan Despotovski, drejtor i ZZHTI, në intervistën e sotme për Peçat të lirë.

Në lidhje me diskutimin që u zhvillua në opinion nëse shteti duhet të ndërtojë vetë një kapacitet të tillë apo duhet të ndërtohet nga ndonjë investitor strategjik, Despotovski sqaroi se gjatë përllogaritjes duhet të merren parasysh të gjithë faktorët, jo vetëm kostot e ndërtimit. Për një uzinë të tillë në Serbinë fqinje, të cilën e tregojnë si shembull kundërshtarët e këtij projekti, thotë Despotovski.

“Edhe në rastin e Serbisë fqinje, shteti vendosi partneritet me një kompani private – Gazprom rus për realizimin e një projekti të tillë. Dhe nëse i kemi parasysh ato parametra, bëhet fjalë për një vlerë fillestare që është afër 250 milionë euro. Paratë që duhet të sigurohen – do të thotë që shteti duhet të jetë borxh dhe të paguajë interes – arrijmë në një shifër prej 400-420 milionë euro që duhet të sigurojë shteti vetëm për të ndërtuar impiantin. Përveç kësaj, nëse shteti është bartësi i projektit, atëherë të gjitha ato tatime mbi fitimin, kontributet, kostot shtesë që investitori privat në këtë rast do t’i paguajë buxhetit në 20 vitet e ardhshme, të cilat i masim diku rreth 100 milionë euro, do të duhet t’i sigurojë shteti në mënyrë të pavarur. Diçka që harrojnë të gjithë është se shteti e ka detyrimin që në dy vite nga sot të vendosë ato tarifa të CO2 që ekzistojnë tashmë në Evropë. Energjia e gazit ka tarifa më të ulëta se energjia e qymyrit.

Në vetëm dy vjet, nëse do të ketë kohë të mjaftueshme për të përgatitur një studim, për të organizuar një tender ndërkombëtar, qytetarët e këtij vendi do të duhet të paguajnë 100 milionë shtesë. Pra, arrijmë në një shifër, pa kosto për mirëmbajtjen e impiantit, që sigurisht shteti do të duhet t’i sigurojë nga diku nëse e ndërton në mënyrë të pavarur, arrijmë në një shifër prej 600-700 milionë euro. Dhe ne duhet t’i përcaktojmë tani nga ku do t’i ofrojmë, në mënyrë që të hyjmë si bartës i pavarur në një projekt të tillë. Koha kushton! Duhet të mësojmë nga shembujt e suksesshëm në botë”, thotë Despotovski. Sipas tij, argument kyç në këtë rast është se ku dhe me çfarë çmimi do ta sigurojë shteti gazin.

“Mytilineos greke është një lojtar i madh në tregun e energjisë elektrike. Bëhet fjalë për një kompani që ka pothuajse 7.5 miliardë të ardhura vjetore dhe ka akses në burimin më të lirë të gazit në Evropë, që është bursa referente holandeze TTF – akses që ESM e shtetit nuk e ka. Çështja kryesore është se me çfarë çmimi shteti do të japë gazin. Këtu për momentin paguajmë 53 euro për gazin, sa dyfishi i çmimit që paguan Mytilineos në bursën holandeze. Si konsumator i vogël, ne nuk kemi akses në bursën holandeze të gazit, por kompania greke ka. Dhe nëse do të hynim në një projekt të tillë, pyetja është se sa do të kushtojë gazi dhe nga do të blihet”, thotë Despotovski dhe shton se të gjitha këto elemente duhet të merren parasysh gjatë llogaritjeve dhe vendimmarrjes.

Despotovski shtoi gjithashtu se sipas kontratës së propozuar, shteti do të investojë 17% të kostos së ndërtimit në Mytilineos për një fabrikë me teknologji të lartë evropiane dhe plotësisht në përputhje me modelet dhe përvojat në BE. Sipas analizave, për çdo euro që do të investojë shteti, me të gjitha paratë nga taksat, kontributet, kursimet në faturat dhe kursimet në çmimin e energjisë elektrike, 6.5 apo 7 euro do të kthehen në buxhet në njëzet vitet e ardhshme.